.jpg)
ΜΑΙ 13. 2018
Ο Δαρβίνος εισήγαγε στην ανθρωπότητα την έννοια της επιβίωσης ως παράγοντα της εξέλιξης. Η γενικευμένη αυτή έννοια αποτέλεσε την βάση αλλά και την έμπνευση φιλοσοφικών, βιολογικών και κοινωνιολογικών αναζητήσεων και υποθέσεων. Μία μεγάλη γκάμα φαινομένων όπως η ηθική εξέλιξη, η διανοητική πρόοδος και η ανατομική εξέλιξη, που στο παρελθόν αποδίδονταν σε πολλές και διαφορετικές αιτίες, ενσωματώνονται τώρα σε μία γενική σύλληψη. Ούτε ο ίδιος δεν είχε φανταστεί την πολυπλοκότητα και την αοριστία της έννοιας της εξέλιξης που ο ίδιος εισήγαγε. Προέβλεψε όμως ότι ο όρος θα έχανε το φιλοσοφικό αλλά και το πραγματικό του περιεχόμενο εάν εξετάζονταν ως ένας διαρκής αγώνας ξεχωριστών ατόμων για την επιβίωση.
Οι μελέτες των ζώων στα εργαστήρια, στα μουσεία όσο και στο φυσικό περιβάλλον μας οδηγούν σε ένα οξύμωρο συμπέρασμα. Στην φύση υπάρχει έντονο το στοιχείο τόσο της διαμάχης όσο και της αλληλοεξόντωσης, κυρίως όμως ανάμεσα σε διαφορετικές ομοταξίες ζώων. Ταυτόχρονα όμως παρατηρήθηκε ότι η αλληλοϋποστήριξη, η αλληλοβοήθεια και η κοινή άμυνα ανάμεσα στα ζώα που ανήκουν στο ίδιο είδος ή τουλάχιστον στην ίδια κοινωνία, είναι ένα χαρακτηριστικό, ή καλύτερα ένας φυσικός κανόνας, απαραίτητος της επιβίωσής του είδους.
Εάν ρωτούσαμε την φύση: “ Ποιοι είναι ισχυρότεροι; Αυτοί που βρίσκονται σε κατάσταση διαρκούς πολέμου ή αυτοί που βοηθούν ο ένας τον άλλον;”
Θα διαπιστώσουμε ότι τα ζώα που εθίζονται στην αλληλοβοήθεια είναι εκείνα όχι μόνο με τις περισσότερες πιθανότητες να διατηρήσουν το είδος τους αλλά και με τον ανώτατο βαθμό ευφυίας και σωματικής οργάνωσης. Έτσι η αλληλοβοήθεια μεταξύ των ζώων της ίδιας ομοταξίας αποτελεί νόμο όσο και ο ανταγωνισμό μεταξύ των ζώων διαφορετικών ομοταξιών, εξασφαλίζοντας όχι μόνο την εξέλιξη του είδους αλλά και την μεγαλύτερη ευημερία του.
Η συνύπαρξη των δύο αυτών νόμων στην φύση λειτουργεί εξισορροπιστικά με σκοπό την μεγαλύτερη πληρότητα και ένταση της ζωής με την μικρότερη απώλεια ενέργειας. Η αποφυγή του ανταγωνισμού, κυρίως μέσα από την αλληλοβοήθεια μεταξύ των ατόμων ενός είδους, συντελεί ουσιαστικά στην διατήρηση ενός είδους. Τα μυρμήγκια συνενώνονται σε φωλιές και έθνη, συσσωρεύουν τα αποθέματά τους και μεγαλώνουν τους πληθυσμούς τους αποφεύγοντας τον ανταγωνισμό, ενώ η φυσική επιλογή ευνοεί τις οικογένειες των μυρμηγκιών που ξέρουν να αποφεύγουν καλύτερα τον ανταγωνισμό και τις επιβλαβείς συνέπειές του. Τα περισσότερα από τα πουλιά κινούνται προς τον Νότο τον χειμώνα όπου η τροφή δεν είναι περιορισμένη αποφεύγοντας έτσι τον ανταγωνισμό μεταξύ τους. Πολλά τρωκτικά πέφτουν σε νάρκη όταν πλησιάζει ο χειμώνας όπου ο ανταγωνισμός θα ήταν επικίνδυνος, ενώ άλλα αποθηκεύουν τροφή για τον χειμώνα, συγκεντρώνονται σε μεγάλα χωριά για να αλληλοπροστατεύονται κατά την διάρκεια της εργασίας τους. Ο τάρανδος μεταναστεύει προς την θάλασσα όταν ξεραίνονται οι λειχήνες στα ηπειρωτικά. Τα βουβάλια διασχίζουν τεράστιες εκτάσεις προκειμένου να βρουν επαρκή ποσότητα τροφής για όλη την αγέλη. Όταν οι κάστορες στα ποτάμια γίνουν υπεράριθμοι, χωρίζονται σε δύο ομάδες. Οι γεροντότεροι τραβιούνται προς τα πίσω ενώ μπροστά περνούν οι νεότεροι, αποφεύγοντας έναν άνισο ανταγωνισμό ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές. Όταν κάποιο ζώα δεν μπορούν να κάνουν τίποτε από τα παραπάνω, για να εξασφαλίσουν την τροφή τους σε περιόδους κρίσης, βρίσκουν νέα είδη τροφής, αποφεύγοντας τον ανταγωνισμό μεταξύ τους.
Το μήνυμα της Φύσης είναι σαφές και απόλυτο.
Ο ανταγωνισμός είναι πάντα επιβλαβής για τα είδη και την διατήρησή τους στον χρόνο. Yπάρχουν τρόποι να τον αποφύγετε. Συνενωθείτε και αλληλοβοηθηθείτε. Αυτή είναι η βιώσιμη τάση της Φύσης για τα είδη. Είναι ο πιο σίγουρος τρόπος να επιτύχουν τα είδη μεγαλύτερη ασφάλεια, η καλύτερη εγγύηση για την ύπαρξή τους στο μέλλον και για την ανάπτυξη τους σωματικά, διανοητικά, και ηθικά. Αυτό είναι που κάνουν όλα τα ζώα που καταλαμβάνουν τις υψηλότερες θέσεις στην ομοταξία τους. Αυτό έκανε και ο πρωτόγονος άνθρωπος. Μία στρατηγική που τον βοήθησε να φθάσει μέχρι σήμερα…
Εμπνευσμένο από κείμενο του Peter Kropotkin
Φωτογραφία: Pexels
