Όταν ο Αϊνστάιν μίλησε για τον άνθρωπο

Έξι μήνες πριν το τέλος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, ο Αϊνστάιν, ο ειρηνιστής, έγραψε στον μαθηματικό Ντέιβιντ Χίλμπερτ, για το ότι οι επιστήμονες πρέπει να μιλήσουν δημόσια για τον πατριωτισμό, την ειρήνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα: 

Άπειρες φορές σε αυτά τα δυστυχισμένα χρόνια της γενικής διεθνούς ψευδαίσθησης, ο άνθρωπος, η επιστήμη και οι τέχνες παρουσίασαν θεωρίες στο κοινό, που έχουν ήδη προκαλέσει ανεπανόρθωτη καταστροφή στο αίσθημα αλληλεγγύης που είχε τραφεί με τόση υποσχεσεολογία πριν τον πόλεμο σε αυτούς που αφιερώνουν τους εαυτούς τους σε υψηλότερους και πιο ελεύθερους σκοπούς. Ο τόνος και τα δάκρυα που σκόρπισαν οι πουριτανοί κήρυκες και οι υπηρέτες των ζοφερών αρχών της δύναμης γίνονται τόσο εκκωφαντικοί και η κοινή γνώμη καθοδηγείται σε τέτοιο βαθμό από την μεθοδευμένη αποσιώπηση γεγονότων του τύπου, που όλοι εκείνοι με τις αγνές προθέσεις, νιώθοντας απομονωμένοι, δεν τολμούν να υψώσουν την φωνή τους. 

Μέρα με την μέρα ο κίνδυνος αυξάνεται γι΄ αυτούς που έχουν μέχρι τώρα γραπωθεί με όλο τους το κουράγιο στις ηθικές αρχές μιας πιο ευτυχισμένης φάσης της ανθρώπινης ανάπτυξης και με τον καιρό κι εκείνοι θα απογοητευτούν και θα πέσουν πνευματικά θύματα της γενικής διαταραχής.

Αυτή η σοβαρή κατάσταση βάζει σε εκείνους που μέσα από ευτυχή διανοητικά επιτεύγματα κέρδισαν υψηλές θέσεις ανάμεσα σε ακαδημαϊκούς μέσα στον πολιτισμένο κόσμο μια αποστολή από την οποία δεν πρέπει να ξεγλιστρήσουν: Πρέπει να πάρουν τον λόγο δημόσια και να πουν πως θα μπορούσαν να υποστηρίξουν και να συμπαρασταθούν σε αυτούς που στην μοναξιά τους δεν έχουν ακόμη χάσει την πίστη τους στην ηθική πρόοδο.